اسلام هردو مرد و زن را شریکان مساوی در زندگی میداند. اسلام زن را قدردانی نموده و تمامی آزادی ها را در تمامی بخش های زندگی برایش میدهد.
مطالعه مقایسوی حقوق زنان برای مان نشان خواهد داد که اسلام برای زنان حقوقی را تضمین کرده است که هیچ دین و آئینی آن را برایش قایل نگردیده. اما حقوق و مکلفیت های زن صد در صد مانند مرد نیست، زیرا اسلام باور دارد که ضرورت ها و نقشی که این دو در یک جامعه بازی میکنند، متفاوت میباشد.
ولی این سخنان به هیچ وجه به معنی رد مساوات حقوق زن و مرد نیست؛ بلکه موضوع فوق را بخاطر اشاره نمودیم که موقف خاص که وی در خانواده و جامعه دارد، روشن کنیم. این موضوع باید برای هر فرد عاقل معلوم باشد که در بین مردان و زنان تفاوت های بیولوژیکی و روانی زیادی موجود است.

در ضمن، این خواست طبیعت است که باید زوجین در خانواده و اجتماع نقش متفاوت داشته باشند.

حقوق و امتیازات که اسلام برای زن قایل شده است با طبیعت وی سازگار بوده، آبرومندوی وی را حفظ کرده، امنیت وی را تأمین نموده و آنها را از هرگونه خطری که برای زندگی و عفت شان متوجه است، مصوون میدارد.

در چشم انداز که اسلام از خانواده داده، زن را بحیث مادر میشناسد و مرد را بحیث پدر. این یک شراکت مساویست، جائی که مسوولیت های مساوی در بین اینها تقسیم شده و هردو از حقوق و امتیازات مساوی برخوردار میگردند.
ازینکه رابطه ازدواج در اسلام یک رابطه مقدس پنداشته میشود، برای حفظ و بقای این رابطه اسلام برای هردو مرد و زن حدودی را تعیین کرده که به اساس آن منافع هردو از خطر در امان میباشند.

با این همه، داماد مجبور است که در زمان ازدواج برای عروس مهر بپردازد که معمولاً این مهر بشکل پول نقد و یا اموال میباشد.

این حق زن است که مقدار مهرش را تعیین کند و داماد نیز مکلف است که مقدار تعیین شده را بعد از موافقت بپردازد (البته در اینجا موضوعی را ذکر کنم و آن اینکه مهر باید به اندازه توان داماد باشد زیرا اگر وی توان پرداخت آن را نداشته باشد ممکن در زندگی آینده زناشوهری برای هردو مشکلاتی را ایجاد کند و اینکه مهر را تنها عروس تعیین کرده و تنها وی حق مصرف آن را داشته باشد). زن مجبور نیست که کار کند و نفقه و مصارف خانه تهیه کند (بعضی زنان ادعا میکنند که اگر زن بخواهد که کار کند چي؟ در جواب آنها میتوان گفت که اگر آنها فکر میکنند که در ضمن مسوولیت مراقبت و تربیت اطفال وقت اضافی برای کار دارند در اینصورت تمامی شرایط و ضوابط اسلامی کار را برای خود فراهم کرده و در محیط سالم در صورت اقدام به کار کنند که به رابطه زناشوهری شان صدمه وارد نشود).
زن همچنان حق دارد که تمامی مال خود را که قبل از ازدواج در اخیتار خود داشت، بعد از ازدواج نیز با خود داشته باشد و شوهر هیچ حقی ندارد که در آن تصاحب کند مگر به رضایت خانم.

زن بحیث دختر و خواهر، از هر لحاظ به ترتیب مسؤولیت پدر و برادر پنداشته میشود، این حقوق مسلم زن است.

از نقطه نظر اسلام، ازدواج یک وجیبه دینی، وسیله حفظ عفت و پاکدامنی و یک ضرورت اجتماعی میباشد، الله جل جلاله در قرآن پاک چنین مهربانی میکند:
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ. (سوره الروم – 21)
ترجمه : و یکی از نشانههای (دالّ بر قدرت و عظمت) الله جل جلاله این است کـه از جنس خودتان همسرانی را برای شما آفرید تا در کنار آنان (در پـرتو جاذبه و کشش قلبی) بیارامید، و در میان شما و ایشان مـهر و مـحبّت انـداخت (و هـر یک را شـیفته و دلبـاختۀ دیگری ساخت، تا با آرامش و آسایش، مایۀ شکوفائی و پـرورش شـخصیّت همدیگر شوید، و پیوند زندگی انسـانها و تعادل جسـمانی و روحـانی آنها بـرقرار و محفوظ باشد). مسلّماً در این (امور) نشانهها و دلائـلی (بر عظمت و قدرت خدا) است برای افرادی که (دربارۀ پدیدههای جهان و آفریدههای یزدان) میاندیشند.

از آیت فوق به وضاحت فهمیده میشود که ازدواج وسیله خوشی برای آدمیان است؛ بر خلاف عقاید و رسوم دیگر ادیان که تجرد و عدم تمایل به برقرار روابط جنسی را ترجیع میدهند.

رسول الله صلی الله علیه وسلم) مهربانی میکند:
“من با زنان ازدواج میکنم. هر کسی که از سنت من روگردانی میکند از من (از امت من) نیست.” (البخاری)

محمد صلی الله علیه وسلم) در حدیث مبارک دیگری ارشاد میفرماید:
“زمانی که یک شخص عروسی میکند، وی با عروسی کردنش نصف ایمان خود را تکمیل میکند، پس وی باید از خداوند در مورد نصف دیگرش بترسد.” (البیهقی)
ما می بینیم که ازدواج در حقیقت برای انسان زمینه مشروع اشباع یک غریزه بیولوژیکی را فراهم میسازد که بدینوسیله وی را از ارتکاب هرگونه جرایم در راستای فراهم سازی این ضرورت باز میدارد.

رابطه عروسی یک رابطه داد و ستد دوجانبه هست، و بیشتر به محبت شوهر در مقابل زن و محبت زن در مقابل شوهر استوار میباشد.

اما این محبت ممکن با گذشت زمان توسط حوادث ناگوار زندگی کمرنگ شود. بدین لحاظ برای هردو لازم میگردد که در این رابطه یی مهم از نهایت صبر، بردباری، گذشت و هم پذیری کار بگیرند.

اساس محبت اینست که طرف دوست دارند برای طرف دوست داشته شده و یا به الفاظ ساده تر عاشق برای معشوق بی نهایت از خود گذری داشته باشد. ولی در اکثر روابط امروزی زناشوهری اصل فداکاری و از خود گذری یکبار هم به چشم نمی خورد و هردو طرف میخواهند که فداکاری از آسمان پائین شود.
همچنان در بین اکثر مردم خیلی افکار غلط در مورد روابط زناشوهری موجود است. در جهان فرهنگ های هم هست که مرد را حاکم و زن را محکوم میدانند.
در زبان مالایالم هند جنوبی ، کلمه که برای شوهر (بهارتاوو) استفاده میشود به معنی حاکم یا صاحب قدرت میباشد و کلمه برای زن (بهاریا) به معنی محکوم بکار میرود. در جامعه هندوی هند، زن در هیچ مرحله یی از زندگی خود اجازه ندارد آزاد باشد.

عقاید مانوس مریتی (مهم ترین مجموعه قواعد حقوقی که توسط اکثر قبیله های هندو پیروی میشود) در مورد زن چنین احکام دارد:

” زن باید در طفولیت خادم پدر، در جوانی خادم شوهر و در پیری خانم اولاد هایش باشد؛ زن باید هرگز مستقل نباشد.” (مانوس مریتی: فصل 9، جزء 3)
ولی در مقابل، شایان ذکر است که در قران پاک برای هردو مرد و زن یک کلمه مشترک “زوج” بکار رفته است. این خود بیان میکند که رابطه بین زن و مرد مساوی میباشد، نه اینکه یکی حاکم و دیگری محکوم باشد.

در رسوم مسیحی، زن عمده ترین عامل ناکامی مرد پنداشته میشود. و بدین لحاظ برایش همیشه بحیث یک وسیله جنسی دیده شده که آدم علیه السلام را از امتیاز در جنت بودنش محروم کرد.

تا زمان روشنگری نسبی که در دهه های اخیر در جهان مسیحیت رخ داده است، زن در جامعه مسیحیت هیچ حق و امتیازی نداشت.

اسلام حقوق شوهر را بالای زن و حقوق زن را بالای شوهر تعیین کرده است. مسلمان تحت یک عهد مقدس که در مقابل خداوند (ج) می بندد به عقد ازدواج در می آید که این عقد بالای هردو در مقابل یکدیگر حقوق و وجایب را میگذارد. انسان موجود ضعیفی است و ممکن اشتباهات زیادی را مرتکب شود.

ولی در زندگی مشترک خانوادگی، هردو طرف باید به حد کافی حوصله مند بوده و آماده باشند که اشتباهات یکدیگر را ببخشند. هردو نه تنها باید آماده باشند بلکه علاقمند باشند که یکدیگر را در هر راه ممکن کمک و معاونت کنند.

این عشق حقیقیست: این که آماده باشی که خطاها را ببخشی و بلندتر از همه خطاها تنها خوبی ها را ببینی. باز بودن قلب ها و آمادگی شریک ساختن خوشی ها و غمهای زندگی همچنان یک اصل مهم زندگی مشترک بشمار میرود. چنین رفتار اعتماد و باور هردو طرف را مستحکم میسازد که این به نوبه خود باعث موفقیت در زندگی مشترک میشود.

نویسنده: شاحل حمید
مترجم: نثاراحمد اسلام مل