روا نه ده چې سرسايه د اختر له ورځې څخه وځنډول شي، په دې معنی چې يو سړی کولای شي سرسايه د اختر تر لمانځه پورې ټال کړي، مګر د ځينو نورو علماوو په اند سړی کولای شي ان د اختر له لمانځه څخه وروسته ته هم د سرسايې ورکړه وځنډوي.(۱۴) د فقهې څلورګوني ستر امامان په لومړي نظر، مګر ابن سيرين او النخعی يې د اختر له لمانځه وروسته ورکړه هم شونې بولي. احمد وايي: اميد دی چې د ورکړې په ټالولو کې به څه زيان نه وي. ابن رسلان وايي چې په دې هوکړه شوې چې د سرسايې ورکړه بايد يوازې په دې دليل و نه ځنډول شي چې دا يو ډول زکات دی. نو پر دې اساس هر رنګه ځنډونه يې ګناه، او له کوم شرعي عذر پرته له خپل وخت څخه د لمانځه د وروسته کولو په څېر ده.(۱۵)

په هر صورت، د فقهې د څلورو منل شويو مذهبونو په اساس له اختر لمانځه څخه په وروسته کولو سره د سرسايې لزوم له منځه نه ځي. که چېرې يې څوک له اختر لمانځه څخه وړاندې ادا نه کړي، له غاړې يې نه ساقطيږی، بلکه د يو پور په ډول پرې پاتې کيږي، ان تر مرګه وروسته هم. او وارثان يې بايد د پاتې شوې سرسايې له ورکړې مخکې ميراث سره ونه ويشي.(۱۶)

د زياترو علماوو په نزد، روا ده چې سرسايه له اختر څخه ورځ دوه مخکې ورکړل شي. د ابن عمر رض له خوا روايت شوي حديث پر بنا رسول الله صلی الله عليه وسلم دوی ته امر وکړ چې سرسايه مخکې له دې ورکړئ چې خلک د اختر لمانځه د اداکولو له پاره ووځي. نافع وايي چې عمر رض به سرسايه د رمضان له ختمېدو يوه یا دوه ورځې مخکې ورکوله. مګر له دې سره سره، له دې څخه د زياتې مودې مخکې ورکولو په اړه علما بېلابېل نظرونه لري. د امام ابوحنيفه د نظر په اساس روا ده چې سرسايه ان له رمضان څخه د سرسايې په نيت مخکې هم ورکړل شي.(۱۷) امام شافعي يې د رمضان په پيل کې ورکړه روا بولي، او امام مالک او امام احمد(د هغه د مشهور نظر پر اساس) يې له اختره فقط يوه يا دوه ورځې وړاندې ورکول روا بولي.(۱۸)

استاذ قرضاوي د رايو د دې څوتوب تر شا لاملونه دا ګڼي چې: رسول الله صلی الله عليه وسلم به سرسایه د اختر د سهار له لمانځه وروسته او د اختر له لمانځه مخکې ورکوله ځکه چې په هغه وخت کې د مسلمانانو ټولنه کوچنۍ وه. د صحابه و په دور کې سرسايه له اختر څخه ورځ، دوه مخکې ورکول کېده. کله چط اسلام خپور شو، نو فقهاوو د دې اجازه ورکړه چې سرسايه د رمضان په پيل يا نيمايي کې ورکړل شي تر څو د اختر له رارسېدو پورې خپلو مستحقو کسانو ته ورسيږي، په دې توګه به د وېش د جريان له امله له اختر څخه د سرسايې د ځنډېدو امکان له مينځه لرې شي.(۱۹) د سرسايې د ورکړې په اړه د بېلابېلو رايو له بیانولو وروسته شيخ عطيه سقر وايي چې د رايو دا څووالی د سرسايې د وخت په اړه مسلمانانو ته څه نرمښت په لاس ورکوي، او يو مسلمان کولای شي له دغو وختونو څخه په هر يوه کې خپله وجيبه تر سره کړي. په ورته توګه هغه وايي چې په بېلابېلو وختونو کې د سرسايې ورکړه بېوزلو ته د دې فُرصت په لاس ورکوي چې خپلې اړتياوې د اوږدو پړاوونو له پاره لرې کړې.(۲۰)

زما په اند د رايو دا څورنګي، هم د بېوزلو د اړتیاوو د لرې کولو، او هم د سرسايې د لزوم تر شا د هغه شرعي حکمت د تحقق د په پام کې نيولو له امله ده. ځکه نو، تر ټولو غوره او منلې لاره به دا وي چې سړی هغه نظر پلی کړي چې هم پکې شرعي حکمت په پام کې ونيول شي، او هم يې تر شا هدف، يعنې د اختر په ورځ بېوزلو ته خوښي راوړل، او د هغوی کوچنيانو ته داسې فُرصت برابرول چې د نورو د کوچنيانو په څېر له اختره خوند واخلي.