مطالعه ارزش و روش آن
مطالعه و خواندن يكي از راه هاي است كه انسان مي تواند به وسيله آن به معرفت برسد؛ و بهترين راه براي شخصيت سازي و عالم شدن است، چه آنگاه كه فرد، در ايام جواني، كه از نيرو و تواني خوبي برخور دار است، پيش از آنكه آن همه نيرو را از دست بدهد، و پيري به سراغش بيايد، و پيكر شاد و روح با نشاطش را پژمرده كرده؛ و اندك، اندك به نابودي نزديك كند.
راستي در روزگار كه ما زندگي مي كنيم عمر خيلي كوتاه شده است، نه از مدت زندگي بلكه از زود گذري زمان، زيرا، وسايل زيادي براي زود گذشتن عمر ما وجود دارد، و چنان ما را احاطه كرده است، كه اصلاً دوري ما از آنها نزديك به غير ممكن شده است،
مثلاً مبايل كه امروز حيثيت يك وسيله پيش پا افتاده را هم ندارد، تا چه حد وقت ما را ضايع مي كند، وسايل ديگر همچون تلويزيون انترنت و… را بجايش مي گذاريم.
با اين همه چگونه مي توانيم كه فرهنگ مطالعه و خواندن را در جمع فعاليت هاي خود جاي بدهيم؟
اينكه مي گويند زنده بودن مهم نيست زندگي كردن مهم است، حرفيست بجا زيرا زندگي را نميتوان تنها در حيطه خورد و نوش كه عادت حيوانيست محدود كرد، بلكه زندگي انساني مستلزم بالا تر از آنچه است كه انسان با تنبلي و كسالت قضاوت كند.
انسان در فضاي زيست مي كند، كه در آن محبت، دوستي، راستي، مهرباني و حتي نفرت و جود دارد، و همه اي اين ها زايده نعمت خداوندي كه همانا عقل است مي باشد.
و همچنان انسان در محيط زندگي مي كند،كه از هر بعد با ساير زنده جان ها فرق دارد و همه اين جزئيات زايده عقل بشري اش است، كه او را از ساير مخلوقات جدا كرده است، نتنها از لحاظ تركيبات بدني و جسمي بلكه ابعاد مختلف را نيز مختص انسان ساخته است.
با اين جزئيات و ويژگي بيجاست اگر لحظه به هوا و هواس بگذرد، و اين هشدار خداوند متعال در نظر گرفته نشود، (قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون ، انما یتذكر اولوا الالباب)، بدون شك كه دانا با نادان يكي نيست و نخواهد بود، زيرا خداوند ج ميان آنها فرق قايل شده است. و اين تفاوت از زمين تا آسمان ها در ميان خالق ومخلوق و جود دارد.
طبق حديث پيامبر صلي الله و سلم دانا شدن و عالم شدن هم همچون نماز و روزه فرض است ( طلب العلم فريضة علي كله مسلم والمسلة ).
يك از دانشمندان غربي مي گويد(عاملی که ما را به تعلیم و تربیت نیازمند میسازد این است که کودکان ما به صورت یک انسان به دنیا نمیآیند، بلکه بوسیله تعلیم و تربیت انسان میشوند).
با درك اهميت و ارزش علم و درك اينكه بزرگ ترين دست آورد هاي امروزي بشر، نتيجه كوشش و سعي و پرداختن به جزئيات و لحظات زندگي بشري مي باشد. بايد به فراگيري دانش بپردازيم.
چه را مطالعه كنيم؟
نخستين نكته كه فكر نسل امروزي بويژه جوانان را مصروف ميكند، بيشمار بودن نوشته ها و جزوه ها براي مطالعه، مي باشد. چه بسيار داستان هاي مزخرف، كه از فلم هاي تصويري هم وقت گير و خطر ناك است؛ و يا كلمات در قالب نظم اما بي محتوا و پيام، و يا نوشته ديگري براي دور نگه داشتن انسان از تفكر و تعمق در موارد مختلف همچون كي است؟ چرا آمده است؟ و به كجا ميرود؟ و…؟
هر نوع مطالعه كه وقت گير و فايده را در قبال نداشته باشد؛ نتنها زيان بخش بلكه منحرف كننده هم است. مسلماً كه غرض از اين جمله تنها مطالعه و خواندن كتاب هاي ديني نيست، بلكه قضيه دين يكي از ضروريات است و مسلمان مجبور است كه آنرا بياموزد، و زمانيكه فرد، مسلح با سلاح دين به ميدان مطالعه نظريات و ايده هاي ديگران برود، ديگر هراس از گشت زني در بيابان خوف ناك ايده و نظريات منحريفين را ندارد. و هر آنچه كه در راهش بيايد و كج باشد، قادر به راست و درست كردن و يا هم رد و آنطرف انداختن آن خواهد بود.
چگونه مطاله كنيم؟
و اما چگونه مطالعه كنيم، موضوع است بسيار مهم زيرا اكثريت از افراد مخصوصاً جوانان را زمان كه بپرسي مطالعه مي كنيد؟ و يا روزانه چقدر مطالعه داري، با احساس نارضايتي مي گويد، در زمان مطالعه خوابم مي برد، و يا اصلاً دلم نمي خواهد، و… و يا هم مي گويند هر چه مي خوانم فراموش مي كنم.
در اين موارد گذشته از جزئيات آن بهتر است كه نكات زير را در نظر بيگيريم.
1 مكان مطالعه
2 زمان مطالعه
3 كتاب مطالعه
4 هدف مطالعه
1 مكان مطالعه يكي از مهمتر ترين نكات است كه بايد در عين مطالعه آنرا در نظر بيگريم مسلماً كه در جاي پر سرو صدا و به اصطلاح شلوغ و يا مكان غير مناسب ازلحاظ جوي مثل سرد و گرم بودن بيش از حد؛ جاي نشستن، و غيره موارد ديگر… (در نظر بايد گرفت كه هر گز بخاطر خاموش بودن سرو صدا تا ناوقت هاي شب و آنهم در جاي خواب به مطالعه نپردازيد)
2 زمان مطالعه يكي از نكات بسيار مهم است، ما بايد در نظر بيگريم كه چه زمان مطالعه كنيم، مطالعه ما زمان بايد صورت بيگرد كه ما تمامي وظايف خود را انجام داده باشيم، و كاملاً فارغ براي مطالعه باشيم تا انجام وظايف ديگر باعث سكتگي در روند مطالعه ما نشود، زيرا جزيي ترين سكتگي ممكن است كه تسلسل منطقي مطلب مورد مطالعه را قطع كند، و در نتيجه از حيطه درك ما خارج شود.
3 در نظر گرفتن كتاب مورد مطالعه هم مي تواند، در يادگيري سهم فعال داشته باشد، و جزئيات را كه بايد در انتخاب كتاب مورد مطالعه در نظر گرفته شود، از اين قرار است كه، كتاب مورد مطالعه بنابر ضرورت و نياز و هم سطح و سويه تحصيلي دانش ما بايد باشد، پائين و يا بالا بودن كتاب از سويه دانش ما باعث خسته و ملول شدن ما مي شود. بي ترديد كه تمامي افراد اجتماع داراي يك نوع ذوق و علاقه بخصوص خود هستند، در نظر گرفتن علاقه در پروسه مطالعه باعث موفقيت در آن خواهد شد.
4 هدف يكي از نكات است كه در تمامي شيئون زندگي انسان آنرا داشته باشد، هدف مطالعه هم بايد مشخص شود كه، چرا مطالعه مي كنم؟ آيا بيكار هستم، امتحان دارم، نياز به معلومات دارم، ويا…؟ كه تعين هدف بر ميزان جديت و پشتكار مي افزايد.
محمد مصطفي
