نشانه های تسامح
چند نشانه وجود دارند که اگر آن نشانه ها در وجود شخصی دیده شوند می توانند علامتی واضح بر وجود این خوی مبارک در صاحب او باشند، و آنها عبارتند از:
(1) کشاده رویی، و استقبال مردم با بشاشت، و مشارکت با آنها با شنیدن و فکر کردن. شخصی که کشاده روی و خوش برخورد باشد، مردم او را دوست میدارند. پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است: هر کار خوب صدقه است، یکی از کار های خوب آن است که با برادر مسلمان خود با پیشانی باز و خندان ملاقات کنی، و از دلو(ظرف آب) خود در دلو او بریزی.»
(2) پیشی گرفتن از مردم در سلام گفتن و دست دادن و خوش سخنی، انسانهای متسامح همواره آسانگیر، خوش رفتار، مبادرت کننده به امور خیر، غیر متکلف، الفت گیرنده، ونزدیک شونده می باشند. زمانی که بار اول با شخصی رو به رو می شوند فورا با او باب سخن و گفتگو وتعارف را می گشایند واز هرچمن سمنی بیان میدارند، تا آنکه در مدتی کوتاه با آن شخص به دوستی محکم مبدل می شوند.
(3) همنشینی خوب، برخورد نیکو، چشم پوشی از عیبها، و عدم تشدد در امور: شخصی که از خوی تسامح و گذشت برخوردار باشد، با برادران، همسر، فرزندان، والدین و دیگر خویشاوندان و با همه کسانی که همنشینی و نشست وبرخاست می نماید، به نیکویی رفتار می کند.
(4) همچنان از نشانه های اخلاق نیکو آن است که محاسبه شخص خفیف و مؤاخذه اش سبک باشد، واز مخالفتهایی که به او تعلق می گیرد چشم پوشی کند، در امور، تشدد نشان ندهد، و تقصیرهای اندک را بزرگ نمایی نکند، و تقصیرگران را معذور داند.
فوائد تسامح:
(1) انسان متسامح و نرمخوی و آسانگیر در زندگی خویش از بزرگترین اندازه ای از خوشبختی برخوردار می شود؛ زیرا که این خوی صاحب خود را به زود ترین فرصت با اوضاع طبیعی و اجتماعی رائج وفق می دهد، هرچند که با چیزی که او دوست میدارد مناسب نباشد.
(2) انسان متسامح به سوی قضاء وقدر الهی، هر اندازه که زشت و نفرت آور هم باشد، با رضایت و تسلیمی گام بر میدارد واز آن استقبال می کند.
(3) انسان متسامح می تواند ثقه و اعتماد ومحبت مردم را به سوی خود جلب نماید؛ زیرا که با آنها برخورد آسانگیرانه و آمیخته با مهربانی و چشم پوشی از زشتی ها می داشته باشد، هرگاه وجیبه دینی نصیحتگری او را وادار به نصیحت نماید، در نصیحت خویش آسانگیر، نرمخوی، پند دهنده و سازنده می باشد نه ویران کننده و فضیحت کننده.
(4) در امور مادی نیز با مردم از روی سماحت و گذشت رفتار می کند، هرگاه چیزی را بفروشد از خوی تسامح کار می گیرد و چون چیزی را خریداری کند نیز تسامح را در نظر می گیرد، وقتی که چیزی را می گیرد یا میدهد، دینی را اداء می کند یا دینی را تقاضا می کند در کار خود از دائره تسامح بیرون نمی شود.
(5) انسان متسامح با خوی نیکو و تسامح خود خیر دنیوی را به خود جلب می کند، زیرا که مردم انسان متسامح را دوست می دارند، علاقه می داشته باشند که با او تعامل کنند، لذا با کثرت دوستداران وعزیزانی که بر او اعتماد می کنند خیرش زیاد می شود.
(6) همچنان انسان متسامح رضای پروردگار و خیر بزرگ اخروی را نیز به خود جلب می کند.
(7) تسامح سبب آسانی در تمام امور می شود.
(8) تسامح و آسانگیری با پیروان ادیان دیگر سبب می گردد که آنها نسبت به اسلام و مسلمین محبت ورزند و بالآخره به دین اسلام بگروند.
