هرگاه دوستت همراهت خشمگین شد
علامه ابن الجوزی رحمه الله می‌گوید:
وقتی که دیدی دوستت خشمگین شده، و سخنان ناشایست می‌گوید، نباید به سخنان او هیچ اعتباری بدهی و نباید او را برای آن سخنان، سرزنش و توبیخ بکنی. چون او در این حالت مانند مست است و نمی‌داند که چی می‌گذرد.
بلکه فوراً صبر پیشه کن و این حالت او را معیار قرار نده، چون شیطان بر او غالب شده، طبع به هیجان افتاده و عقل پنهان گشته است.
اگر از او خرده گرفتی و به مقتضای کردار و گفتار فعلی او پاسخ دادی، تو مانند عاقلی هستی که با دیوانه‌ای برخورد کرده یا مانند هوشیاری هستی که بی‌هوشی را ملامت و سرزنش می‌کند؛ پس تو گناهکار و مقصّر هستی.
پس با دیدگان رحمت به او بنگر و از او چشم‌پوشی کن و به او مهلت بده و اسباب آرامش او را فراهم کن. بدان که او هرگاه هوشیار گردد، پشیمان می‌شود و صبر و حوصله‌ی تو را خواهد شناخت و خواهد ستود.
لازم است که فرزند هنگام خشم پدر و مادر و همسر هنگام خشم شوهر این حالت را بیآموزد و او را به حال خود بگذارد و آن حالت او را معیار قرار ندهد تا اینکه او پشیمان شده و معذرت خواهی می‌کند.
بسیاری از مردم خلاف این روش عمل می‌کنند: هر گاه خشمگینی را دیدند با او مقابله به مثل می‌کنند در حالی که این برخورد خلاف حکمت و فرزانگی است. بلکه حکمت آن است که یادآور شدم.
« وَمَا يَعْقِلُهَا إِلاَّ الْعَالِمُونَ » .و جز فرزانگان، آنها را فهم نمی‌کنند (و سوای خردمندان از آنها عبرت نمی‌گیرند و درس زندگی نمی‌آموزند).
?صيد الخاطر (٤٦۸)
ترجمه: رحمن جعفری
